του Χρήστου Κουτσονάσιου
Δικηγόρου Αθηνών
Μέλους Π.Γ ΠΡΑΤΤΩ
Η κρίση του κορονοϊού και η αναγκαιότητα ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας, ως μοναδικού αποτελεσματικού όπλου αντιμετώπισής του, κατέδειξε την ανάγκη ύπαρξης ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους, που θα αποτελεί θεμέλιο της σύγχρονης κοινωνίας. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε και ένα πλήγμα στην κυρίαρχη σήμερα, στις δυτικές κοινωνίες, ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού που είχε ως σημαία της την ιδιωτικοποίηση του δημοσίου συστήματος υγείας.
Ενώ το μήνυμα αυτό ελήφθη στην Ευρώπη, όπως έδειξαν τα μέτρα που έλαβαν οι περισσότερες κυβερνήσεις, τα οποία περιελάμβαναν ακόμη και κρατικοποιήσεις ή συμμετοχή του δημοσίου σε εταιρείες του ιδιωτικού τομέα (π.χ. αεροπορικές εταιρείες σε Ιταλία και Γερμανία, εθνικοποίηση ιδιωτικών κλινικών στην Ισπανία κλπ.), προσωρινά ή μόνιμα είναι ένα ερώτημα προς απάντηση στο μέλλον. Το μήνυμα αντίθετα στην χώρα μας δεν ελήφθη ή δεν ελήφθη στα σοβαρά, όπως προκύπτει από τις μέχρι σήμερα εξαγγελίες της κυβέρνησης και τα μέτρα που έχουν ληφθεί. Δεν υπάρχει καμία διάθεση ή πρωτοβουλία σοβαρής ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους και ιδιαίτερα του συστήματος δημόσιας υγείας. Σε δύο μήνες δεν έχουμε ούτε νέες προσλήψεις μονίμων ιατρών, ούτε σοβαρές δαπάνες για αγορά ιατρικών ειδών και τεστ, ούτε νέες προσλήψεις μόνιμου νοσηλευτικού προσωπικού. Γίνεται σαφές ότι έχουμε μία σημαντική διαφοροποίηση της πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη από την πολιτική των περισσοτέρων Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Στην αρχή της κρίσης, υπήρξε μία χαλαρότητα στα μέτρα αντιμετώπισης της ασθένειας, λόγω μάλλον της υποτίμησης του κινδύνου. Στην συνέχεια όμως ελήφθησαν άμεσα οριζόντια κατασταλτικά μέτρα για το σύνολο του πληθυσμού και της παραγωγικής διαδικασίας υπό τον φόβο της αδυναμίας ανταπόκρισης του ΕΣΥ σε περίπτωση ραγδαίας εξάπλωσης της ασθένειας.
Μετά από δύο μήνες σχεδόν περιοριστικών μέτρων και εγκλεισμού του συνόλου του πληθυσμού, τα αποτελέσματα είναι η μεσαίου επιπέδου εξάπλωση της ασθένειας, στην μέση περίπου του παγκόσμιου πίνακα, αλλά το αντίτιμο για την κοινωνία είναι σκληρό και επώδυνο. Χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν ή θα χαθούν μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Πολλές μικρές επιχειρήσεις, δεν θα ξανανοίξουν ποτέ, πολλές άλλες θα φλερτάρουν με την πτώχευση, έχει υπολογιστεί ότι στην Ελλάδα έχουμε περίπου 150.000 μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν ως 3 άτομα. Η part time εργασία αντί του συνεχούς ωραρίου θεσμοθετήθηκε ήδη από την κυβέρνηση, βεβαίως με το 50% των αποδοχών. Καμία επιδοματική πολιτική δεν υιοθετείται από την κυβέρνηση, πέραν των 800 ευρώ των σε αναστολή εργασίας ευρισκομένων εργαζομένων και αυτή θα παύσει από τον Μάιο.
Η λύση που προτείνεται στις μικρές επιχειρήσεις είναι τα τραπεζικά δάνεια με τα δυσβάστακτα επιτόκια δανεισμού. Για τους εργαζόμενους και τους άνεργους δεν υπάρχει κανένα σχέδιο, καμία πρόταση, είναι στο έλεος της οικονομίας της αγοράς και της ανεργίας. Επιπλέον φημολογείται και διαδίδεται έντονα ότι θα υπάρξουν περικοπές μισθών του δημοσίου και των συντάξεων, γεγονός που αν συμβεί θα αποτελέσει το τελειωτικό κτύπημα στην οικονομία και τούτο διότι τα εισοδήματα και η ζήτηση θα συρρικνωθούν μέχρι εξαφανίσεως.
Με αφορμή και επ’ ευκαιρία της κρίσης κορονοϊού και με την ευχέρεια που δίνουν τα περιοριστικά μέτρα, όπου η νομοθεσία συντελείται ανέλεγκτα με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και με την απουσία κοινοβουλευτικού ελέγχου, η κυβέρνηση βρίσκει την μεγάλη ευκαιρία να θεσμοθετήσει και να νομοθετήσει μέτρα που βρίσκονται έξω και πέρα από την επικαιρότητα της πανδημίας και είναι μονιμότερου χαρακτήρα. Τα μέτρα αυτά έχουν τριπλή στόχευση: α) Να απορρυθμίσουν και να διαλύσουν την προστασία που παρέχει στους εργαζόμενους η εργασιακή νομοθεσία, β) να ιδιωτικοποιήσουν τμήματα του δημοσίου τομέα, ακόμα και τμήματα του δημόσιου τομέα υγείας και γ) να ιδιοποιηθούν μεγάλα ποσά φίλα προσκείμενες επιχειρήσεις με σκανδαλώδη τρόπο από δημόσιες προμήθειες χωρίς διαγωνισμό με απ’ απευθείας αναθέσεις (περίπτωση ΚΕΚ επιμόρφωσης επιστημόνων, περίπου 40 εκ. ευρώ, 20 εκ. ευρώ για διαφήμιση στα ΜΜΕ, 10 εκ. ευρώ σε εργολάβους εθνικών οδών κλπ.).
Το πρόβλημα συνεπώς δεν είναι απλά οικονομικό ή διαχειριστικό, το πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν πρόβλημα λειτουργίας της δημοκρατίας και των δημοκρατικών θεσμών ελέγχου της κυβέρνησης στην χώρα μας. Έχουμε μία ανεξέλεγκτη κυβερνητική εξουσία που κυβερνά και δρα έξω από κάθε κοινοβουλευτικό έλεγχο, με στεγανά και αδιαφανείς διαδικασίες, που επιβάλλει με τον καθολικό έλεγχο που ασκεί στα ΜΜΕ την εξαφάνιση της κριτικής, του αντιλόγου και του διαλόγου. Έχουμε δηλαδή χαρακτηριστικά στην κυβέρνηση ενός ιδιότυπου ολοκληρωτισμού.