Το γενικότερο σύνθημα για μια πιο Πράσινη Ενεργειακή Μετάβαση, μαζί με την ψηφιοποίηση των πάντων, είναι οι δύο «Μεγάλες Ιδέες» ανανέωσης των όρων ανάπτυξης των οικονομιών στην Ζώνη, όπου ακόμα κυριαρχεί το δολάριο, εντός της νέας παγκοσμιοποίησης που έχουμε εισέλθει. Το εύκολο για να γίνει αποδεκτό αίτημα για μια σωστότερη διαχείριση του περιβάλλοντος λόγω της Κλιματικής Κρίσης, υποκρύπτει και πολλά θέματα που δεν οδηγούν στον στόχο που διατυμπανίζεται, αν δεν ληφθούν υπ’ όψη και οι πιο κάτω αλήθειες:
-Κανένα δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί μόνο με ΑΠΕ χωρίς την εφεδρεία άλλης μιας καύσιμης πρώτης ύλης (ή πυρηνικών, που δεν τίθεται σοβαρά ως εναλλακτική λύση). Μέχρι να ωριμάσουν οι τεχνολογίες αποθήκευσης και ασφαλούς διανομής του “πράσινου υδρογόνου” (ΑΠΕ+νερό – – >Η2 +Ο2), το μεταβατικό στρατηγικό καύσιμο θα είναι το φυσικό αέριο για τα επόμενα 30-40 χρόνια. Ένα μικρό μέρος του απαραίτητου φυσικού αερίου μπορεί να παραχθεί από ΑΠΕ και βιομάζα ή λιγνίτη.
-Αν όλος ο στόλος των αυτοκινήτων γίνουν ηλεκτρικά, θα απαιτηθεί τριπλάσια ισχύς παραγωγής ηλεκτρισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα εγκατεστημένη. (περίπου το 5% του ηλεκτρισμού παράγεται σήμερα από ΑΠΕ, τα υπόλοιπα από καύσιμα ή υδροηλεκτρικά, στο εξωτερικό και από πυρηνικά).
-Κάθε ηλεκτρικό αυτοκίνητο απαιτεί εξαπλάσια ποσότητα σπάνιων μετάλλων απ’ ότι τα συμβατικά.
-Οι τεχνολογίες ΑΠΕ απαιτούν χαλκό, σπάνιες γαίες, κάδμιο, λίθιο, πλατίνα, βολφράμιο κλπ που σπανίζουν. Τα μεγαλύτερα αποθέματα σπάνιων γαιών είναι στην Κίνα, πλατίνας στην Ν. Αφρική, καδμίου στο Κονγκό, χαλκού στην Ν. Αμερική κλπ. Το Φαραωνικό σχέδιο δε διασύνδεσης όλων των δικτύων σε ένα παγκόσμιο για να δουλέψει μόνο με ΑΠΕ, καταρρέει λόγω έλλειψης των απαραίτητων ποσοτήτων χαλκού.
-Η κλιματική αλλαγή, για όση ευθύνεται η ανθρώπινη δραστηριότητα, είναι το αποτέλεσμα αλόγιστης χρήσης πρώτων υλών και πόρων και όχι μόνο των καυσίμων παραγωγής ενέργειας, όπως δογματικά επιμένουν κάτι δήθεν “οικολόγοι” .
-Στην ΕΕ, αλλά και στην Ελλάδα, οι συνολικές ενεργειακές ανάγκες αφορούν κατά τα 2/3 θερμικές κιλοβατώρες και μόνο το 1/3 για κιλοβατώρες που μπορούν να προέλθουν από ΑΠΕ.
-Η ανάπτυξη έξυπνων δικτύων (I-grids) για την διασύνδεση τοπικά ιδιοπαραγωγών ενέργειας με καταναλωτές, λειτουργεί θετικότερα απ’ ότι οι Φαραωνικής κλίμακας επενδύσεις “Πράσινης Ενέργειας” που ανατροφοδοτούν δεινοσαύρους ιεραρχικών μοντέλων παραγωγής-μεταφοράς ενέργειας. Αυτά παραδίδουν μόνο το 3% της αρχικής ενέργειας στον τελικό καταναλωτή με αλόγιστη χρήση άλλων φυσικών πόρων που ήδη σπανίζουν.
-Τα δίκτυα φυσικού αερίου λειτουργούν ως απαραίτητες ενδιάμεσες στρατηγικές υποδομές και αποθήκευσης ενέργειας αλλά και σαν υποδομές του επόμενου καυσίμου, μετά μερικές δεκαετίες, του υδρογόνου, και πρέπει να αναπτυχθούν.
-Από την θέρμανση του πλανήτη δεν κινδυνεύουμε τόσο από το διοξείδιο του άνθρακα (αρκεί να υπάρχουν αρκετά δάση που τρέφονται από αυτό) αλλά από το παγωμένο μεθάνιο (φυσικό αέριο) που βρίσκεται κυρίως στους πυθμένες της Σινικής Θάλασσας, στην θάλασσα του Μπρεντς στον Αρκτικό κύκλο και στο Καστελόριζο. Τα υποθαλάσσια βουνά Αναξίμανδρος, που έχει βάλει στο μάτι ο Τουρκικός επεκτατισμός που θέλει συνεκμετάλλευση ή όλα δικά του. Τα εν λόγω κοιτάσματα παγωμένου μεθανίου αντιστοιχούν στο 100πλασιο όλων των πιθανών πηγών αερίου της Αν. Μεσογείου. Οι σχετικές τεχνολογίες συλλογής/άντλησής τους δεν θα είναι ώριμες πριν από το 30. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθούν ή να χαριστούν στον οποιονδήποτε.
-Η εγκατάλειψη του λιγνίτη ως καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ρυθμό πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι στην Γερμανία ή άλλες χώρες της ΕΕ, δεν πρέπει να οδηγήσει και στην εγκατάλειψη πολύ μεγάλων περιοχών μας στην τύχη τους. Η «μεταλιγνιτική» εποχή μπορεί να συνοδευτεί με νέες χρήσεις του λιγνίτη και των κατάλοιπων της εξόρυξής του ως εδαφοβελτιωτικού, απαραίτητο για την γεωργική μας παραγωγή, ή και για την παραγωγή φυσικού αερίου και υδρογόνου από περισσευούμενη ενέργεια από ΑΠΕ.
-Η Γεωθερμία, που στην Ελλάδα μπορεί να έχει πολύ σοβαρή ανάπτυξη, πρέπει να αναδειχθεί σαν η στρατηγική πηγή ΑΠΕ εντός των πλαισίων που θέτουν οι στόχοι της ΕΕ και διεθνών οργανισμών και συμβάσεων που συμμετέχουμε.
Συμπέρασμα :
- Οι θέσεις «Πράσινη Ανάπτυξη μόνο με ΑΠΕ» και το “εξορύξεις stop”, εκτός από αντιεπιστημονικές είναι και εθνικά επικίνδυνες αφού εντείνουν την περιθωριοποίηση μας στο διεθνές γίγνεσθαι και μας στερούν και πόρους που είναι απαραίτητη για την ενδογενή χρηματοδότηση της παραγωγικής μας ανασυγκρότησης. Λειτουργούν μόνο προς όφελος της Γερμανίας ή της Κίνας, που εξάγουν σχετικές τεχνολογίες χωρίς καμία σοβαρή δυνατότητα εγχώριας προστιθέμενης αξίας και οδηγούν σε μεγαλύτερες εξαρτήσεις και ανισότητες με ενεργειακή φτώχεια σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
- Η γενικότερη στροφή της Δύσης στην μονόπλευρη Πράσινη Ανάπτυξη, που στοχεύει μόνο στην κατανάλωση εισαγόμενης τεχνολογίας ΑΠΕ, αγνοώντας τους φυσικούς πόρους που απαιτούν για να συντηρηθεί το σημερινό νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης, δεν πρέπει να μας παρασύρει σε αλόγιστες αποφάσεις που και δεν λύνουν κανένα πρόβλημα και συντηρούν τα χρόνια που μας ταλαιπωρούν.
- Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση, με συνοδούς κρίσεις αυτή των δικτύων logistics, την κρίση στην παραγωγή και την σε εξέλιξη υγειονομική κρίση, δημιουργούν ένα πολύ επικίνδυνο μείγμα για μια παγκόσμια κρίση άνευ προηγουμένου. Η ενεργειακή κρίση προκλήθηκε κυρίως:
- Από την αλόγιστη και, απ’ ότι φαίνεται, χωρίς σχέδιο μετάβαση προς τις ΑΠΕ, κυρίως στην Ευρώπη, που εκτίναξαν τις τιμές των δικαιωμάτων ρύπων διοξειδίου του άνθρακα, εντός ενός συστήματος κερδοσκοπίας που δεν είναι ικανό να βοηθήσει στην μετάβαση σε πιο πράσινες μορφές ενέργειας
- Από τις ευρύτερες γεωπολιτικές μετατοπίσεις και την πολιτική κυρίως της Ρωσίας και των ΗΠΑ, που προκάλεσαν κρίση προσφοράς στο πολύ αναγκαίο για τις οικονομίες της ΕΕ και της Κίνας φυσικό αέριο
- Από την αδυναμία των υπευθύνων της ΕΕ να διαχειριστούν την κρίση με συλλογικά μέτρα, όπως πχ με την δημιουργία έγκαιρα στρατηγικών αποθεμάτων φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο χάσμα ανάμεσα στα κράτη μέλη και ως προς την δημιουργία συνθηκών διεύρυνσης της ενεργειακής φτώχειας.
- Η ενεργειακή κρίση, εκτός από τους κινδύνους ενεργειακής φτώχειας, προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις και στην πραγματική οικονομία με κίνδυνο αυτή να μετεξελιχθεί σε ευρεία ή και παγκόσμια επισιτιστική και ανθρωπιστική κρίση, με ολέθρια αποτελέσματα.
- Εντός αυτού του διεθνούς περιβάλλοντος, η Ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στην εκτέλεση των σχεδίων της με την ιδιωτικοποίηση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε αμφιβόλου διαχειριστικής αποτελεσματικότητας Αυστραλιανό fund, των δικτύων μεταφοράς αερίου της ΔΕΠΑ σε ιταλική εταιρία και του στρατηγικού μεριδίου ελέγχου του δημοσίου επί της ΔΕΗ μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου με βιβλίο προσφορών σε πολύ χαμηλή τιμή διάθεσης και χωρίς οικονομικό όφελος για το Δημόσιο. Έτσι, αποστερήθηκε από το ελληνικό δημόσιο κάθε δυνατότητα σοβαρών δημοσίων παρεμβάσεων μέσω αυτών των κρίσιμων υποδομών για δράσεις αντιμετώπισης της επερχόμενης ενεργειακής φτώχιας και των συνεπακόλουθων της στην εθνική οικονομία.
- Η δραματική αύξηση του ενεργειακού κόστους, η μεγαλύτερη στη ζώνη του ευρώ, επιδεινώνει όλα τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας. Ένα ακόμα μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού οδηγείται στη φτώχεια, πολλές επιχειρήσεις -ιδιαίτερα μικρο-μεσαίες- αδυνατούν να επιβιώσουν, ο πληθωρισμός αυξάνει, όπως και το κόστος δανεισμού. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό στην Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης είναι εντελώς ανεπαρκή και αναποτελεσματικά για την ανάσχεση των επερχόμενων κρίσεων στο πολύ άμεσο μέλλον και ενόψει αυτού του χειμώνα. Επιβάλλεται να προωθηθεί άμεσα ένα ολοκληρωμένο πλέγμα μέτρων προστασίας νοικοκυριών και επιχειρήσεων και μείωσης του ενεργειακού κόστους. Αν αυτό δεν συμβεί η οικονομική και ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα θα προσλάβει δραματικές διαστάσεις.
- Μια εθνική στρατηγική Ενεργειακής Μετάβασης πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψη της όλα τα πιο πάνω για την διαμόρφωση και αποδοχή και από τις τοπικές κοινωνίες ενός μακροχρόνιου σχεδίου 30-40 ετών, με αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν τώρα. Υπό αυτές τις συνθήκες η χώρα θα πρέπει άμεσα να επαναπροσδιορίσει την ενεργειακή της στρατηγική με βασικό γνώμονα τη μεγαλύτερη δυνατή κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών από εσωτερικές πηγές. Αυτό σημαίνει:
α) Διατήρηση με εφαρμογή τεχνολογιών δέσμευσης του CO2 της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων που πρόκειται να επαναλειτουργήσουν σε Πτολεμαΐδα – με εφεδρεία την Καρδιά και τη Μεγαλόπολη- προκειμένου ν’ αντιμετωπιστεί η αυξημένη ζήτηση του χειμώνα.
β) Αξιοποίηση των εμπορεύσιμων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, όπως αυτών που ανακαλύφθηκαν νοτίως της Κρήτης, με παράλληλη στοχευμένη έρευνα και επενδύσεις για την αξιοποίησή του στην παραγωγή μπλε υδρογόνου, μαζί και με την παραγωγή ου λεγόμενου πράσινου υδρογόνου, μέσα από ένα συγκροτημένο σχέδιο λελογισμένης χρήσης των ΑΠΕ αλλά και της γεωθερμίας.
γ) Αξιοποίηση των πορισμάτων του ΙΓΜΕ για την αξιοποίηση των πλούσιων κοιτασμάτων γεωθερμίας, η οποία έχει συντελεστή απόδοσης που φτάνει το 74% έναντι 56% του φυσικού αερίου.
- Η σημαντικότερη παράμετρος αυτής της στρατηγικής πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψη και να ενισχύει τις προσπάθειες επενδύσεων από Ενεργειακές Κοινότητες καθώς και την διασύνδεση των τοπικών τους ενεργειακών δικτύων μεταξύ τους και με ένα εθνικό δίκτυο κορμού, βασισμένο πάνω σε «έξυπνα ενεργειακά δίκτυα» και τις νέες τεχνολογίες, με όσο δυνατόν περισσότερη εγχώρια προστιθέμενη αξία στην κατασκευή και λειτουργία τους.
- Η μετατροπή των αναγκαστικών συνεταιρισμών γεωργικής ύδρευσης (ΤΟΕΒ), που σήμερα είναι υπερχρεωμένοι στην ΔΕΗ για να λειτουργούν τα αντλιοστάσια ύδρευσης γεωργικού νερού, θα πρέπει να ενισχυθούν και από κοινοτικούς πόρους για την μετατροπή τους σε Ενεργειακές Κοινότητες Ιδιοπαραγωγών Αγροτών, με την χρήση των κατά τόπους ΑΠΕ και της διαθέσιμης βιομάζας που παράγουν.
- Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί επίσης και η έξυπνη αξιοποίηση των διαθέσιμων ενεργειακών κοιτασμάτων, ακόμα και πριν αυτά εξορυχτούν, με την κατάλληλη κεφαλαιοποίηση της αξίας τους για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης και με ενδογενή τρόπο αλλά και για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων μας σε περιοχές όπου αμφισβητείται η εθνική μας κυριαρχία, εντός των ήδη διαθέσιμων πλαισίων ανάπτυξης εναλλακτικών και παράλληλων ψηφιακών μέσων συναλλαγών, όπως αυτά καθορίζονται και από την Κοινοτική οδηγία 843/18.
Το ΠΡΑΤΤΩ καλεί όλες τις μη νεοφιλελεύθερες δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου σε ένα ευρύτερο διάλογο μεταξύ τους, αλλά και με τις κοινωνίες, καταθέτοντας το πιο πάνω κείμενο σαν την δική του συμβολή.
Η ΟΜΑΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΑΤΤΩ